371 lines
7.2 KiB
WebVTT
371 lines
7.2 KiB
WebVTT
WEBVTT
|
|
|
|
1
|
|
00:00:00.000 --> 00:00:01.999
|
|
Komputiloj!
|
|
|
|
2
|
|
00:00:02.000 --> 00:00:05.999
|
|
Mi ŝatas ilin ekde la momento, kiam mi
|
|
havis sufiĉe da mono por aĉeti mian unuan
|
|
|
|
3
|
|
00:00:06.000 --> 00:00:08.999
|
|
je la komenco de la moderna komputila epoko,
|
|
|
|
4
|
|
00:00:09.000 --> 00:00:10.999
|
|
la 1980-a jardeko.
|
|
|
|
5
|
|
00:00:11.000 --> 00:00:13.999
|
|
Mi posedis grandan nombron de diversaj maŝinoj
|
|
|
|
6
|
|
00:00:14.000 --> 00:00:16.999
|
|
kaj mi publike esprimis mian fidelon al tiu aŭ tiu alia modelo.
|
|
|
|
7
|
|
00:00:17.000 --> 00:00:23.999
|
|
Sed nuntempe, turniĝis mi -- same kiel multaj aliuloj -- al tiu afero, kio nomiĝas... liberaj programoj.
|
|
|
|
8
|
|
00:00:24.000 --> 00:00:25.999
|
|
Ekzistas multe de konfuzo pri la senco de tiuj vortoj,
|
|
|
|
9
|
|
00:00:26.000 --> 00:00:27.999
|
|
kaj mi ŝatus iom klarigi la aferon, se mi povas,
|
|
|
|
10
|
|
00:00:28.000 --> 00:00:30.999
|
|
ĉar tiu ĉi estas jaro de festo
|
|
|
|
11
|
|
00:00:31.000 --> 00:00:33.999
|
|
kaj mi volas helpi la festadon
|
|
|
|
12
|
|
00:00:34.000 --> 00:00:35.999
|
|
kaj antaŭĝui la venontecon de la libera programaro.
|
|
|
|
13
|
|
00:00:37.000 --> 00:00:38.999
|
|
Se vi havas, ekzemple,
|
|
|
|
14
|
|
00:00:39.000 --> 00:00:40.999
|
|
aro de akvotuboj en via domo
|
|
|
|
15
|
|
00:00:41.000 --> 00:00:42.999
|
|
eblas, ke vi ne komprenas la sistemon,
|
|
|
|
16
|
|
00:00:43.000 --> 00:00:44.999
|
|
sed vi havas amikon, kiu ja komprenas ĝin.
|
|
|
|
17
|
|
00:00:45.000 --> 00:00:46.999
|
|
Kaj tiu eble proponus, ke vi movu iun tubon tien,
|
|
|
|
18
|
|
00:00:47.000 --> 00:00:50.999
|
|
kranon tie ĉi, klapon aliloke..
|
|
|
|
19
|
|
00:00:51.000 --> 00:00:52.999
|
|
Kaj tio evidente ne estus kontraŭleĝa, ĉu?
|
|
|
|
20
|
|
00:00:53.000 --> 00:00:54.999
|
|
Ĉar vi estas la posedanto de via domo kaj de via akvotubaro.
|
|
|
|
21
|
|
00:00:55.000 --> 00:00:56.999
|
|
Vi *ne* havas tiun rajton en via komputilo.
|
|
|
|
22
|
|
00:00:57.000 --> 00:00:59.999
|
|
Vi ne povas umadi ene de via mastruma sistemo,
|
|
|
|
23
|
|
00:01:00.000 --> 00:01:03.999
|
|
Kaj estas neimageble, ke vi dividus kun amiko eventualajn ideojn,
|
|
|
|
24
|
|
00:01:04.000 --> 00:01:06.999
|
|
kiujn vi havus pri via mastruma sistemo,
|
|
|
|
25
|
|
00:01:07.000 --> 00:01:11.999
|
|
ĉar Apple kaj Microsoft, la eldonistoj de la du plej vaste uzataj mastrumiloj,
|
|
|
|
26
|
|
00:01:12.000 --> 00:01:14.999
|
|
strikte insistas pri tio, ke ili estas ties posedantoj,
|
|
|
|
27
|
|
00:01:15.000 --> 00:01:17.999
|
|
kaj ke neniu alia rajtas tion tuŝi.
|
|
|
|
28
|
|
00:01:18.000 --> 00:01:19.999
|
|
Eble tio ŝajnas al vi tute normala:
|
|
|
|
29
|
|
00:01:20.000 --> 00:01:21.999
|
|
"Kial ili ne farus tion?"
|
|
|
|
30
|
|
00:01:22.000 --> 00:01:23.999
|
|
Sed, fakte, kial vi ne rajtas fari tion, kion vi volas kun ĝi?
|
|
|
|
31
|
|
00:01:24.000 --> 00:01:31.999
|
|
Kaj kial la komunumo ne havas la rajton modifi, plibonigi kaj disdoni?
|
|
|
|
32
|
|
00:01:32.000 --> 00:01:33.999
|
|
Precize tiel funkcias la scienco, ĉiukaze:
|
|
|
|
33
|
|
00:01:34.000 --> 00:01:35.999
|
|
Ĉiu scio estas libera.
|
|
|
|
34
|
|
00:01:36.000 --> 00:01:37.999
|
|
Kaj en la bona scienco, ĉiu scio estas dividita kun ĉiuj aliuloj.
|
|
|
|
35
|
|
00:01:38.000 --> 00:01:39.999
|
|
Manko de tio estas indiko de malbona scienco;
|
|
|
|
36
|
|
00:01:40.000 --> 00:01:42.999
|
|
tio estas speco de tiranio.
|
|
|
|
37
|
|
00:01:43.000 --> 00:01:44.999
|
|
Kaj jen la vera komenco,
|
|
|
|
38
|
|
00:01:45.000 --> 00:01:46.999
|
|
kiam homo nomata Richard Stallman decidis,
|
|
|
|
39
|
|
00:01:47.000 --> 00:01:49.999
|
|
antaŭ preskaŭ dudek kvin jaroj,
|
|
|
|
40
|
|
00:01:50.000 --> 00:01:53.999
|
|
krei tute novan mastruman sistemon, ekde nenio.
|
|
|
|
41
|
|
00:01:54.000 --> 00:01:59.999
|
|
Li nomis ĝin GNU, kio signifas "Gnu Ne estas Unikso",
|
|
|
|
42
|
|
00:02:00.000 --> 00:02:01.999
|
|
ĉar GNU efektive ne estas Unikso.
|
|
|
|
43
|
|
00:02:02.000 --> 00:02:04.999
|
|
Ĝi similas al Unikso, tre proksime similas,
|
|
|
|
44
|
|
00:02:05.000 --> 00:02:10.999
|
|
sed ĉiun elementon, ĉiun... ĉiun modulon, ĉiun etan parton de la kodo
|
|
|
|
45
|
|
00:02:11.000 --> 00:02:13.999
|
|
(kaj la kodo estas grandega ĉar ĝi funkcias sur diversaj platformoj)
|
|
|
|
46
|
|
00:02:14.000 --> 00:02:19.999
|
|
kreis kaj evoluigas komunumo de programistoj
|
|
|
|
47
|
|
00:02:20.000 --> 00:02:25.999
|
|
kiuj ĉiuj estas bonvenaj en la komunumo GNU, por helpi la plibonigon de la programaro.
|
|
|
|
48
|
|
00:02:26.000 --> 00:02:31.999
|
|
Ĉiun t.n. "distro"n, ĉiun distribuon de GNU
|
|
|
|
49
|
|
00:02:32.000 --> 00:02:34.999
|
|
testas, prilaboras kaj poluras
|
|
|
|
50
|
|
00:02:35.000 --> 00:02:39.999
|
|
homoj, kies nura intereso estas krei perfektan mastruman sistemon,
|
|
|
|
51
|
|
00:02:40.000 --> 00:02:45.999
|
|
kion uzu tiom multaj uzantoj sur tuta gamo de platformoj.
|
|
|
|
52
|
|
00:02:47.000 --> 00:02:53.999
|
|
Nu, venis tempo por krei la t.n. kernon, la centran parton de la mastruma sistemo.
|
|
|
|
53
|
|
00:02:55.000 --> 00:02:56.999
|
|
Viro nomata Linus Torvalds, kies nomon eble vi konas,
|
|
|
|
54
|
|
00:02:57.000 --> 00:02:58.999
|
|
kreis ĝin, kaj nomis ĝin laŭ sia propra nomo.
|
|
|
|
55
|
|
00:03:00.000 --> 00:03:01.999
|
|
La kerno nomiĝas "Linukso".
|
|
|
|
56
|
|
00:03:03.000 --> 00:03:04.999
|
|
[angle "Linux", prononcita "linuks", aŭ foje "lajnuks"]
|
|
|
|
57
|
|
00:03:07.000 --> 00:03:08.999
|
|
Kaj Linukso estas la kerno, kiu rulumas ĉirkaŭita de GNU.
|
|
|
|
58
|
|
00:03:11.000 --> 00:03:12.999
|
|
Kaj mi parolas al vi
|
|
|
|
59
|
|
00:03:14.000 --> 00:03:19.999
|
|
simple por memorigi al vi, ke GNU kaj Linukso estas la ĝemelaj kolonoj de la komunumo de liberaj programoj.
|
|
|
|
60
|
|
00:03:20.000 --> 00:03:21.999
|
|
Jen komunumo de homoj, kiuj kredas -- kaj jen la grava parto --
|
|
|
|
61
|
|
00:03:24.000 --> 00:03:25.999
|
|
ke programoj estu liberaj,
|
|
|
|
62
|
|
00:03:26.000 --> 00:03:27.999
|
|
kaj ke la komunumo de uzantoj havu la rajton adapti ilin,
|
|
|
|
63
|
|
00:03:28.000 --> 00:03:35.999
|
|
kaj adopti ilin, ŝanĝi ilin, plibonigi ilin, kaj poste disdoni siajn plibonigojn tra la komunumo,
|
|
|
|
64
|
|
00:03:36.000 --> 00:03:37.999
|
|
same kiel en scienco.
|
|
|
|
65
|
|
00:03:38.000 --> 00:03:39.999
|
|
Jen, pli malpli, la mesaĝo.
|
|
|
|
66
|
|
00:03:40.000 --> 00:03:42.999
|
|
Same kiel bonaj sciencistoj dividas ĉion kun aliuloj, kaj ĉiu scio estas malferma kaj libera,
|
|
|
|
67
|
|
00:03:43.000 --> 00:03:44.999
|
|
tiel devus esti mastruma sistemo.
|
|
|
|
68
|
|
00:03:46.000 --> 00:03:47.999
|
|
Do, se vi estas subtenanto de GNU,
|
|
|
|
69
|
|
00:03:48.000 --> 00:03:50.999
|
|
se vi estas subtenanto de Linukso, kaj de la Fondaĵo por Liberaj Programoj (la "Free Software Foundation")...
|
|
|
|
70
|
|
00:03:52.000 --> 00:03:55.999
|
|
"Nu, kion mi faru?" vi eble demandas.
|
|
|
|
71
|
|
00:03:56.000 --> 00:04:00.999
|
|
La plej evidenta respondo estas, ke vi uzu GNU/Linukson en via propra komputilo.
|
|
|
|
72
|
|
00:04:01.000 --> 00:04:02.999
|
|
Estas multe pli facile ol eble vi kredas.
|
|
|
|
73
|
|
00:04:03.000 --> 00:04:06.999
|
|
Vizitu GNU.org kaj serĉu distribuon, kio konvenas por vi.
|
|
|
|
74
|
|
00:04:07.000 --> 00:04:09.999
|
|
Verŝajne, se vi ŝatas belan grafikan interfacon,
|
|
|
|
75
|
|
00:04:10.000 --> 00:04:13.999
|
|
vi ŝatos g-New-Sense, gNewSense.
|
|
|
|
76
|
|
00:04:14.000 --> 00:04:16.999
|
|
Vi trovos ĝin ĉe GNU.org
|
|
|
|
77
|
|
00:04:17.000 --> 00:04:18.999
|
|
Aŭ, se via inteligenteco simple mem elverŝiĝas,
|
|
|
|
78
|
|
00:04:19.000 --> 00:04:20.999
|
|
eble plaĉus al vi programi.
|
|
|
|
79
|
|
00:04:21.000 --> 00:04:22.999
|
|
Eble plaĉus al vi kontribui al la sciaro,
|
|
|
|
80
|
|
00:04:23.000 --> 00:04:25.999
|
|
kio ebligas GNU-on kaj Linukson.
|
|
|
|
81
|
|
00:04:26.000 --> 00:04:27.999
|
|
Ĉiukaze,
|
|
|
|
82
|
|
00:04:28.000 --> 00:04:29.999
|
|
mi esperas, ke vi kune kun mi
|
|
|
|
83
|
|
00:04:30.000 --> 00:04:32.999
|
|
bonvolos al GNU tre ĝojigan 25-an datrevenon!
|
|
|
|
84
|
|
00:04:33.000 --> 00:04:34.999
|
|
Ek...
|
|
|
|
85
|
|
00:04:38.000 --> 00:04:39.999
|
|
Ĝojan Naskiĝtagon, GNU!
|
|
|
|
86
|
|
00:04:40.000 --> 00:04:41.999
|
|
25 jaraĝa.
|
|
|
|
87
|
|
00:04:42.000 --> 00:04:43.999
|
|
La mastruma sistemo de la venonteco.
|
|
|
|
88
|
|
00:04:44.000 --> 00:04:45.999
|
|
Libereco!
|
|
|
|
89
|
|
00:04:53.000 --> 00:04:54.999
|
|
Mmm, ĉokolade bona!
|
|
|
|
90
|
|
00:04:55.000 --> 00:04:56.999
|
|
La plej bongusta mastruma sistemo en la mondo
|
|
|
|
91
|
|
00:04:57.000 --> 00:04:58.999
|
|
kaj tute libera.
|
|
|
|
92
|
|
00:05:06.000 --> 00:05:07.999
|
|
Elangligis: Tim Morley
|